14 Mart günü paylaştığım fiil çekim programı 14 Mart günü paylaşabilmek adına, aceleye gelmiş bir program oldu. Zaten sadece 60 kişi ziyaret etmiş siteyi. Çoğu kişinin programı indirmediği, indirenlerin çoğunun çalıştıramadığını düşünürsek program tam bir hezimet....
Ancak daha geliştirilmiş, hataları biraz daha asgariye indirilmiş versiyonunu tamamladım. Bu versiyonda da mutlaka eksikler ve hatalar vardır. Ancak geliştirmeye devam edeceğim. İleriki versiyonunda Sadece Türkçesini veya sadece Çerkesçesini yazdığınızda çekim yapabilen versiyonunu geliştirmeyi düşünüyorum. En nihayi versiyonu ise Google Translator gibi çerkesçeden diğer bütün dillere çeviri yapan bir program olacaktır. Olur mu??? neden olmasın.....?
Bu program Türkçe ve Çerkesçesini mastar halinde verdiğiniz fiilleri tüm zaman ve şahıs formlarında çekimini her iki dilde de vermekte ve kullanıcının masaüstünde cekim.txt adlı bir dosyaya yazmaktadır. Programın özelliklerini maddeleyeyim.
1. İster Keberdey isterse de Adigey diyalekti ile çekim yapabilirsiniz.(Adigey= Batı, Keberdey=doğu diyalekti).
2. Çerkesçe fiili mastar halinde ister Latin harflerle (ADDER alfabesi) ister kiril harflerle girebilirsiniz.
3. Çerkesçe fiili Sanal Klavye kullanarak girebilirsiniz. (herkesin kiril klavyesi olmayabilir)
4. Çerkesçe fiil çekimi ister Latin harflerle ister Kiril harflerle yazdırabilirsiniz.
5. Her iki dildeki fiiller mastar halinde girilmelidir. Çerkesçe fiiller tümleç eki almış halleriyle (gövde) gene mastarlı olarak girilebilir.
Programın kurulumu:
1.Aşağıda verilen linkten setup.rar adlı dosyayı indirin.Winrar gibi bir program yardımıyla açın.
2.setup dosyasına çift tıklayarak çalıştırın.
3. kurulum sihirbazının ikinci adımında (I accept the agreement) kısmını seçmelisiniz. Daha sonra gerekli yerleri işaretleyin ve next tuşu ile ilerleyerek kurulumu bitirin. Tereddüt edecek bir şey yok. Soruları anlamıyorsanız hep ileri tuşuna basmanız yeterli. Son tuşuna basarak kurulumu bitirin. Artık program bilgisayarınıza kuruldu.
4.Başlat>programlar>Çerkesçe-Fiil yoluyla programı başlatabilirsiniz. Veya kurulum sırasında işaretlemişseniz masaüstündeki Çerkesçe-Fiil kısayoluna çift tıklayarak proğramı başlatabilirsiniz.
Programın kullanılışı:
1. Program dilini seçtiğinizde sadece arayüzde yazılan yazılar değişir. Mesela hata oluştuğunda yapmanız gerekeni size söyleyen bir uyarı alabilirsiniz. İşte bu uyarıları çerkesçe mi Türkçe mi almak istiyorsunuz bunu seçmeniz gerekir. Varsayılan olarak Türkçe seçili gelecektir.
2. Lütfen Lehçe seçiniz. Varsayılan olarak Keberdey seçili gelecektir. Hangi lehçeyi seçerseniz çekimler o lehçe ile yapılacaktır. Mesela gitmek fiilini çektirdiğinizde Keberdey Lehçesi seçili ise sıqoas'= gittim şeklinde çektirecektir. Eğer Adigey lehçesi seçili ise sıqoağ=gittim şeklinde çekilecektir. Adigey lehçesinde daha fazla yanlış çıkabilir. Lütfen bildiriniz.
3. Sonuçları hangi alfabe ile yazdırmak istiyorsunuz? bölümünde varsayılan olarak "kiril" seçili gelecektir. Çünkü Çerkesçenin bilinen ve herkes tarafından kabul görmüş tek alfabesi kiril dir.
Bu bölümde hangi alfabeyi seçmişseniz dosyada Çerkesçe kelimeleri o alfabe ile göreceksiniz.
Bir porgramcı için en büyük tehlike ve zorluk ise standart olmayan bir alfabeyle çalışan bir program yapmaktır. Dolayısıyla en doğru sonuçları kiril ile çalışarak alabileceğinizi bilmenizi isterim.
Ancak şu iyi bilinmelidir ki standartlaşmış bir "Çerkes Latin Alfabesi " yoktur.
Bir programcı olarak alternatif latin alfabesini programa dahil etmemin tek bir amacı var. O da "İSTEYENLERE İSTEDİKLERİ ŞEKLİ İLE ÇALIŞMA İMKANI SUNMAKTIR" " Kiril mi? Latin mi?" tartışması gereksiz bir tartırşmadır.
4. Lütfen Çerkesçe fiili mastar halinde girin bölümünde söylendiği gibi fiiller çekimsiz olarak, mastar halinde yazılmalıdır. Yazarken isteyenler kiril ile isteyenler Latin ile yazabilirler. Program otomatik olarak alfabeyi algılayacak ve sonuçları sizin yukarıda belirttiğiniz alfabe ile yazdıracaktır. Bilgisayarında kiril klavye kurulu olmayanlar için sanal bir klavye de ekledim.
Kiril harfler kullanılırken dikkat edilmesi gereken önemli bir konu var.
kiril alfabesindeki bazı karakterler Latin alfabesinde de bulunur. (y,H,p,c,e,k,M,o,T ) bu karakterler şekil olarak aynı gibi görünse de bilgisayar açısından birbirinden tamamen farklı karakterlerdir. Eğer kiril alfabe kullanılacaksa bütün karakterler kiril karakteri olmalıdır. Mesela kirilde "u" sesini veren "y" karakteri yerine, Latin alfabesindeki "y" karakteri kullanılırsa doğru sonuçlar almanız mümkün değildir.
Ayrıca keskinleştirme karakteri olan çubuk için 1 (bir) rakamı, Latindeki büyük I ( Isparta'nın I sı) karakteri veya Latindeki küçük l ( limonun l si) veya alt gr + < tuş kombinasyonu ile yazdırılan ( | ) karakteri kullanılabilir. En doğru sonuçlar için 1 (bir) rakamı veya ( | ) karakteri kullanılmasını tavsiye ederim.
Yine bu bloğu takip edenler (eğer varsa) bileceklerdir ki fiillerin vektörel olup olmaması onların tümleç eki alıp almadıkları ile tespit edilir. Program tümleç eklerini tanır ve bir fiilin vektörel olup olmadığını anlar. fiili buna göre çekime sokar. Dolayısıyla vektörel fiilleri tümleç ekleriyle beraber yazabilirsiniz.
qon=к|уэн=gitmek fiili vektörel değilken xoqon=хуэк|уэн= gitmek fiili vektörel olarak çekime girer.
pl'en = плъэн= bakmak vektörel değilken yepl'ın= еплъын=bakmak vektörel olarak çekime girer.
ğeqon = гъэк|уэн=göndermek vektörel değilken xoğeqon= хуэгъэк|уэн= göndermek vektörel olarak çekime girer.
t'ısın = т|ысын = oturmak vektörel değilken tét'ıshen = тет|ысхьэн= oturmak vektörel olarak çekime girer.
Benim tespit edemediğim tümleç ekleri mutlaka vardır. Bu durumda program yanlış çekim yapacaktır. Bu ve buna benzer durumlarda yanlışlıklar tespit ettiğinizde salimkablann@gmail.com adresine yazarsanız sevinirim.
Unutmayın Çerkesçedeki mastar eki "n=н" sesidir.
5. Lütfen Türkçe fiili mastar halinde giriniz bölümüne tabiki sadece latinle giriş yapabilirsiniz. Fiiller kesinlikle "mek" "mak" mastarlarından biriyle bitmelidir.
6. Fiil grubunu seçiniz bölümünde fiilin Çerkesçesinin geçişli veya geçişsiz fiil olduğunu seçmelisiniz. Bu bloğu takip edenler bileceklerdir ki, istisna sayılabilecek bazı durumlarda Türkçede geçişli olan bir fiil çerkesçede geçişsiz veya tam tersi olabilmektedir. Önemli olan fiilin çerkesçesinin geçişli olup olmadığıdır.
Nihayetinde program geliştirilmeye devam edilmektedir. İleriki aşamada bir database oluşturularak Türkçesini yazdığınızda program Çerkesçesini kendisi bularak çekecek. Tabi database oluşturma konusunda ciddi yardımlara ihtiyacım olacak....Anladınız siz onu....SAYGILAR
link:
https://drive.google.com/file/d/0BzaFhoj26Yv4WlRZZE90NlVKYm8/edit?usp=sharing
